Er is nog relatief weinig bekend over PFAS, met name welke concentraties van welke stoffen gevaarlijk zijn. In juli 2019 heeft de staatssecretaris van IenW het tijdelijk handelingskader voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie vastgesteld.
Het handelingskader is gericht op het aantreffen in het milieu van de stoffen perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluoroctaansulfonaat (PFOS) en HFPO-DA (GenX). Deze stoffen behoren tot de stofgroep poly- en perfluoralkylstoffen (stofgroep PFAS), een stofgroep die uit ruim 6000 stoffen bestaat. PFAS worden al decennia gebruikt in industriële en andere processen en in vele producten. Ze worden toegepast in allerlei alledaagse toepassingen zoals verf, blusschuim, pannen, kleding en cosmetica. Kenmerkend voor deze stoffen is dat ze persistent, mobiel en nauwelijks biologisch afbreekbaar zijn. Bovendien is van verschillende PFAS aangetoond dat ze toxisch zijn, voor de meeste PFAS moet dit nog onderzocht worden. Door het wijdverbreide gebruik van PFAS wordt PFAS in Nederland, en breder in Europa, inmiddels niet alleen bij puntbronnen, maar diffuus verspreid in het milieu aangetroffen.
Het huidige beleid houdt in dat grond en baggerspecie die met een onbekende stof verontreinigd zijn, niet mogen worden toegepast als hun aanwezigheid kan worden vastgesteld, dat wil zeggen bij concentraties boven de zogenaamde bepalingsgrens. Dit beleid is een uitwerking van het voorzorgbeginsel dat aan het algemene milieubeleid ten grondslag ligt. Zo lang de gevolgen van een stof voor mens en milieu nog niet bekend zijn, moeten geen onverantwoorde risico’s voor mens en milieu worden genomen en mag de bestaande milieukwaliteit niet verder achteruitgaan doordat de verontreinigende stof zich verder in het milieu verspreidt. Dit beleid is neergelegd in de Regeling bodemkwaliteit en heeft dus een juridische status.
Dit betekent dus dat alles waarvoor grond verplaatst gaat worden, gekeken moet worden naar de bepalingsgrens van PFAS. Dat grondonderzoek gedaan wordt bij projecten is op zich niet nieuw, dit wordt al sinds jaar en dag gedaan naar andere stoffen zoals PCB's en PAK's.Het huidige stringente beleid voor het hergebruik van grond en baggerspecie die is verontreinigd met stoffen waarvoor nog geen toepassingsnormen zijn ontwikkeld, zorgt in het geval van PFAS-houdende grond en baggerspecie voor stagnatie bij werkzaamheden waarbij grond en baggerspecie vrijkomt. Dit leidt momenteel in de praktijk tot problemen in het kader van projecten in de grond-, weg- en waterbouw omdat de vrijkomende grond en baggerspecie niet kan worden afgezet. Deze stagnatie leidt tot aanzienlijke maatschappelijke kosten, doordat baggerwerkzaamheden worden uitgesteld en bijvoorbeeld infrastructurele werken en woningbouwprojecten vertragen of stil komen te liggen.
Er zijn nu grenzen vastgesteld waaraan grond / baggerspecie moet voldoen, dit is 3 µg/kg voor PFOS, 7 µg/kg voor PFOA, 3 µg/kg voor GenX en 3 µg/kg voor PFAS.
1 microgram (µg) is 1 miljoenste gram (per kilo dus). Het gaat hier om de waarde per aangetroffen stof. Er is echter nog niet genoeg inzicht om te bepalen wat de gecumuleerde waarde mag zijn (er zijn circa 6000 PFA-stoffen). Voor landbouw en natuur is de limiet echter vastgesteld op 0,1 µg/kg. Het probleem is nu dat een heel groot deel van de grond (getallen van 80-90% worden genoemd) boven die grens zitten. Waardoor er dus geen grondverzet meer kan plaatsvinden. En alle bouwprojecten - ook die al vergund zijn - stil kunnen komen te liggen.