Biodiesel versus de voedingsmarkt

Over de relatie tussen verkeer en milieu

Moderator: Moderatoren

Plaats reactie
Gebruikersavatar
Rene
4x5 autosnelweg
Berichten: 36667
Lid geworden op: zo 27 feb 2005, 11:48
Locatie: Noord-Holland
Contacteer:

Biodiesel versus de voedingsmarkt

Bericht door Rene » ma 29 jan 2007, 12:12

Volkskrant (27-1-2007) schreef:Epische strijd tussen eter en autorijder
Door de opmars van biobrandstof stijgen de prijzen van tortilla's en frituurvet. Doemdenkers vrezen tekorten. Nieuwe technologie biedt uitkomst.

AMSTERDAM 'Ik zal de dag prijzen dat onze grondstoffen niet meer voor biodiesel worden gebruikt', klaagt Jurjen Rollingswier, directeur van frituurvetmaker Levo. Levo's belangrijkste ingrediënten - plantaardige oliën en vetten kunnen sinds kort niet alleen in de frituurpan, maar ook in de brandstoftank van een auto. Bij het familiebedrijf uit Franeker hebben ze er dagelijks mee te maken: de strijd tussen eten en energie, die de afgelopen maanden in alle hevigheid is losgebarsten in de landbouwsector. Aan de ene kant staan politici die roepen dat de wereld zo snel mogelijk moet omschakelen op biobrandstof om de afhankelijkheid van oliestaten te verminderen en de uitstoot van broeikasgassen te reduceren. Aan de andere kant: voedingsconcerns die hun grondstoffen duurder zien worden en consumenten in rijke en arme landen die vrezen voor de prijzen van hun dagelijkse boodschappen.
Afgelopen dinsdag, toen president Bush in zijn State of the Union opriep de Amerikaanse productie van biobrandstof het komende decennium te verzevenvoudigen en daarvoor 1,6 miljard dollar subsidie uittrekt, werd dat debat verder op scherp gezet.

'Het gebeurt geregeld dat een tankwagen met oliën die wij hebben besteld, een paar dagen van tevoren wordt afgebeld', zegt Rollingswier, die ook een margarinefabriek heeft. 'Vroeger waren wij de belangrijkste klanten van raffinaderijen. Maar door de opkomst van biodiesel hebben ze ons niet meer nodig. De raffinaderijen die palmolie en sojabonen verwerken tot olie, zijn arrogant geworden.' Van tekorten is vooralsnog geen sprake, maar de prijzen zijn het afgelopen jaar fors gestegen - volgens Rollingswier door de bank genomen met een kwart. De consument merkt er nog weinig van, maar het kan een kwestie van weken zijn voordat. Levo aan snackbars en andere afnemers een hogere rekening moet sturen.

Tortilla's zijn te duur geworden voor Mexico
De Mexicaanse bevolking, die de prijzen voor tortilla's de afgelopen weken met bijna eenderde zag stijgen, heeft al wel last van de biobrandstofmakers. De prijs van maïs was in tien jaar niet zo hoog, de voorraden in dertig jaar niet meer zo klein, en dat allemaal door toedoen van de meer dan honderd ethanolfabrieken die in de Verenigde Staten maïs verwerken. De Mexicaanse president Felipe Calderon, van nature een liefhebber van vrije markten, moest vorige week de tortilla-crisis bezweren door een prijsplafond in te stellen voor maïs.

Ook in de keuken van veel Aziatische huishoudens blijft de snelle opkomst van biobrandstof niet onopgemerkt. Palmolie staat daar vaak niet meer op de plank, want die verdwijnt grotendeels in de biodieselfabrieken die landen als Maleisië in rap tempo uit de grond stampen. De FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties, waarschuwde eind vorig jaar dan ook dat ontwikkelingslanden mede door de opkomst van biobrandstoffen meergeld kwijt zullen zijn voor hun voedsel.

'Biodiesel is niet ethisch'
Geen wonder dat er grote woorden vallen in het eten versus energiedebat. 'Ik vraag me af of je ethisch kunt verantwoorden dat we al die gewassen voor biobrandstof gebruiken, terwijl aan de andere kant van de aarde mensen sterven van de honger', zegt Rollingswier.
De vooraanstaande Amerikaanse milieudenker Lester Brown wijst er fijntjes op dat voor een flinke tank bio-etlianol evenveel graan nodig is als een mens in een jaar consumeert. We staan volgens hem aan de vooravond van een 'epische concurrentiestrijd' tussen 800 miljoen automobilisten en 2 miljard armen die nauwelijks genoeg geld hebben voor eten'.
Ook multinationals mengen zich openlijk in het debat, waarbij, weinig verwonderlijk, de morele argumenten die over en weer worden uitgewisseld vooral zijn ingegeven door de belangen die op het spel staan. Shell-directeur Rob Routs, vorig jaar in een interview met de Volkskrant: 'De voedselvoorziening van mensen en dieren kan door biobrandstoffen in gevaar komen' (voor het olieconcern Shell kan een al te snelle opkomst van biobrandstof bedreigend zijn).
Alan Jope, directeur bij de Brits-Nederlandse multinational Unilever, afgelopen najaar in de Britse krant The Times: 'Er kunnen uiteindelijk tekorten aan koolzaad onlstaan.' Bedrijven als Unilever zouden dan van plantaardige olie op dierlijk vet moeten overschakelen bij de productie van bijvoorbeeld margarine, en dat zal 'een dramatisch effect op de publieke gezondheid hebben'.
Richard Bond, directeur van Tyson Foods, 's werelds grootste vleesverwerkingsbedrijf, onlangs tegen investeerders: 'De Amerikaanse consument moet ronduit een keuze maken. Want het is óf maïs voor voedsel, óf maïs voor brandstof (Tyson is aan diervoeders steeds meer geld kwijt).

Wat extra zorgen baart, is dat de prijspiek niet tot maïs beperkt blijft, maar in een groot deel van de landbouwsector doorwerkt: omdat maïs te duur is geworden, gaan veebedrijven tarwe kopen voor hun dieren, waardoor ook de prijs van tarwe stijgt. Bovendien schakelen boeren op maïs over, waardoor minder soja en andere gewassen worden verbouwd en ook op die markten opwaartse prijsdruk ontstaat.

Prijs mais verdubbeld
(Grafiek) prijs in no-time verdubbeld van 200 naar 400 dollarcent per bushel (25 kg)

Auto's op slachtafval
De boerenorganisaties en de biobrandstofindustrie, die de bui al zagen hangen, hebben een scala aan argumenten om de concurrentiestrijd tussen eten en energie te ontkrachten als een mythe. De wetenschap hebben zij grotendeels aan hun zijde. Zo zou, vooral in ontwikkelingslanden, nog volop land braak liggen. 'De productie per hectare kan bovendien nog steeds worden opgevoerd', zegt Gustavo Best, energiespecialist van de FAO in Rome. 'Het zal voor sommige gebieden, met name in ontwikkelingslanden, lastig zijn om te kiezen of ze gewassen verbouwen voor eten of voor energie', zegt Louise Fresco, hoogleraar duurzame ontwikkeling aan de Universiteit van Amsterdam. 'Maar vaak zal de vraag niet zijn: eten óf energie. Bij maïs, bijvoorbeeld, zijn het alleen de korrels die door de mens worden gegeten. De rest kan voor biobrandstofworden gebruikt.' Ook in de voedingsmiddelenindustrie maakt lang niet iedereen zich zorgen. 'Wij bouwen een fabriek waar we dierlijke vetten gaan verwerken tot biodiesel: ons vrachtwagenpark zal op slachtafval gaan rijden', zegt Mare van der Lee, communicatiedirecteur bij Vion, een van de grootste Nederlande vleesverwerkers.
In veel voedingsfabrieken zijn reststromen die je kunt gebruiken voor het maken van biobrandstof, zegt ook Paul Naar, president van Cargill bv, de Nederlandse dochter van hét internationale voedingsmiddelenbedrijf. Vooral inde Verenigde Staten is Cargill een belangrijke speler op de markt voor bioethanol. Naar: 'Of het ethisch verantwoord is om die gewassen te gebruiken voor biobrandstof terwijl elders mensen, honger hebben, is natuurlijk een terechte vraag. Maar die moet niet in de eerste plaats door het bedrijfsleven worden beantwoord. Het is de overheid die besluit dat er meer biobrandstof moet worden geproduceerd. Wij zijn primair een voedingsmiddelenbedrijf, dus wij zullen altijd voorrang geven aan onze klanten die voeding maken.'

Maar de troefkaart waarmee de doemdenkers in het eten versus energiedebat gerustgesteld moeten worden: de zogeheten tweedegeneratie-biobrandstoffen, die met nieuwe technologie uit bijvoorbeeld gras of houtsnippers kan worden gewonnen. 'De gewassen of delen van gewassen die daarvoor gebruikt worden, zijn niet voor de voeding van mensen of dieren bestemd', zegt hoogleraar Fresco. 'Met die tweede generatie hoeft er geen conflict te ontstaan tussen voedsel en energie.' Een kink in de kabel: de technologie staat nog in de kinderschoenen, dus het zal nog jaren duren voor die tweecle-generatie-brandstoflen op grote schaal kan worden geproduceerd. FAO-specialist Best: 'Van die hoge prijzen voor landbouwproducten zoals maïs zijn we voorlopig nog niet af.'

Vijf gewassen voor voedsel en biobrandstoffen
* Suikerriet. Wordt vooral geteeld in Brazilië, waar vrijwel alle nieuwe auto's rijden op bio-ethanol. van alle biomassa correleert de prijs van rietsuiker het sterkst aan die van olie. Suikerriet is de efficiëntste grondstof voor biobrandstof. Elke hectare levert 104,4 gigajoule energie op. Om een kwart van de olievraag door bio-ethanol te vervangen, moet 17 procent van alle landbouwgrond wereldwijd met suikerriet worden beplant.

• Soja. Wordt gebruikt voor (dier)voedingsmiddelen. Kan ook gebruikt gaan worden voor biodiesel. Levert per hectare verreweg de minste biobrandstof op (9 gigajoule per hectare). Niettemin verdubbelde de productie van biodiesel uit soja afgelopen jaar in de VS. Dat komt door subsidies en door de hoge olieprijs, die de productie van biodiesel uit soja levensvatbaar maakt.

• Maïs. Wordt vooral verbouwd voor diervoeders, maar is ook een ingrediënt voor levensmiddelen zoals taco's. Afgelopen jaar werd 20 procent van de totale Amerikaanse oogst voor de productie van bio-ethanol gebruikt. Dat percentage loopt verder op.

* Palmolie. Staat bekend als goedkoopste olie voor in de keuken. Wordt bijgestookt in energiecentrales voor groene stroom. Maleisië en Indonesië kondigden vorig jaar bovendien aan 40 procent van hun productie voor biodiesel te gaan gebruiken.

* Koolzaad. Is naast suikerbieten het belangrijkste ingrediënt voor biobrandstof in Europa. Duitsland, waar meer dan 1 miljard liter wordt geproduceerd, is marktleider. Levert nauwelijks milieuwinst op, omdat bij het verbouwen stikstof in de lucht komt. Is ook een ingrediënt voor slaolie.

Suikerriet beste ingrediënt voor biobrandstof
Opbrengst van suikerriet is het hoogst, benodigde grond het minst

(grafiek)
Linkerkolom het gewas, eerste getal geeft opbrengst in Gigajoule per hectare aan, tweede getal welk deel van de wereldlandbouwgrond zou moeten worden verbouwd, om een kwart van de olievraag door biobrandstof te vervangen.

Suikerriet,104,17
Suikerbieten,90,20
Palmolie,81,22
Maïs,54,30
Tarwe,45,40
Gerst,20,91
Koolzaad,20,91
Zonnebloemen,16,111
Sojabonen,9,200

* Op één gigajoule kan een lamp van 100 Watt vier maanden branden.

Bron: Louise Fresco, Duisenberg Lezing Biomess for food or fuel, is there a dilemma ?

N11-west
stadsweg
Berichten: 349
Lid geworden op: ma 22 mei 2006, 17:27
Locatie: Leiden

Bericht door N11-west » di 30 jan 2007, 17:19

Bio-brandstoffen zijn niet alleen concurrentie voor de voedselproductie, de verbouw van de gewassen is vaak vervuilend.
Een hogere vraag naar palmolie leidt bovendien tot het vergroten van plantages. Vaak moet daarvoor regenwoud worden gekapt, zoals ook Shell heeft ontdekt. De huidige manier van produceren levert meestal juist géén milieuwinst op.

Gebruikersavatar
Rene
4x5 autosnelweg
Berichten: 36667
Lid geworden op: zo 27 feb 2005, 11:48
Locatie: Noord-Holland
Contacteer:

Bericht door Rene » wo 31 jan 2007, 12:11

Telegraaf (31-1-2007) schreef:''Biobrandstof slecht voor milieu"

BRUSSEL - Te grote Europese ambities op het gebied van biobrandstoffen leiden bij de huidige stand van de techniek tot stijgende voedselprijzen en een nog snellere ontbossing in de derde wereld. Dat stelt Europarlementariër Dorette Corbey (PvdA), die gisteren samen met de Groenen voorlopig wist te voorkomen dat de huidige doelstellingen door 'Straatsburg' fors worden aangescherpt.

De Europese Commissie wil in keiharde wetgeving vastleggen dat in 2020 10% van alle voertuigbrandstoffen uit biobrandstof bestaat, zodat de afhankelijkheid van dure en vervuilende olie daalt. In 2003 werd voor 2010 een streefcijfer van 5,75% afgesproken, dat bij lange na niet zal worden gehaald. Conservatieve Europarlementariërs vinden dat Brussel de druk wel wat verder mag opvoeren, en bepleiten voor 2020 een doel van liefst 20%.
„Een brug te ver", aldus Corbey, die in de milieucommissie voldoende steun kreeg om deze ambitie weer te schrappen. „Dan moet je zo'n beetje half Europa met energiegewassen gaan volzetten, terwijl de voedselprijzen nu al stijgen." De discussie is echter allesbehalve gesloten, beseft de sociaaldemocrate. „Achter die 20% zit een stevige boerenlobby. In die hoek ziet men de agrarische EU-subsidies langzaam maar zeker verdwijnen.

Hoge doelstellingen ten aanzien van biobrandstoffen zijn ook een manier om de Europese landbouw te steunen." Corbey denkt dat de armere landen de grootste gevolgen zullen ondervinden als de voorstanders toch hun zin krijgen. „In Mexico-stad is er al een 'tortillaoproer' geweest nu de maïsprijzen mede dankzij de teelt van energiegewassen fors zijn gestegen. Daarnaast zullen bosgebieden in snel tempo plaatsmaken voor palrnolieplantages, waarbij ook nog eens op grote schaal gebruik wordt gemaakt van bestrijdingsmiddelen." Zelfs de huidige doelstelling van 10% is volgens Corbey al nauwelijks haalbaar zolang biobrandstoffen nog uit ruimtevretende oliehoudende planten of suiker- en zetmeelhoudende gewassen worden gemaakt. Ze ziet meer in de komende 'tweede generatie 'techniek, waarbij ook afval van 'gewone' voedselgewassen (zoals takken en bladeren) kan worden gebruikt.

Albert Jan Maat (CDA), noemt de bedenkingen van zijn collega-parlementariërs „verbazingwekkend". „We móéten minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen.". Hij benadrukt: „We moeten er gewoon op toezien dat de teelt van energiegewassen op een milieuvriendelijke manier gebeurt."

IQ[]
expressweg
Berichten: 4334
Lid geworden op: zo 27 feb 2005, 20:35
Locatie: Maaseik (België)
Contacteer:

Bericht door IQ[] » wo 31 jan 2007, 12:14

Wat hier dan niet bijstaat is dat de uitstoot van dit spul veel erger is dan van conventionele brandstof.

Riva
autoweg
Berichten: 1893
Lid geworden op: zo 27 feb 2005, 16:37
Locatie: Leusden

Bericht door Riva » wo 31 jan 2007, 13:13

In welke zin? Meer CO2?
Rainier

IQ[]
expressweg
Berichten: 4334
Lid geworden op: zo 27 feb 2005, 20:35
Locatie: Maaseik (België)
Contacteer:

Bericht door IQ[] » wo 31 jan 2007, 16:33

Ik zou het niet uit mijn hoofd weten, maar er waren artikelen over. Het was niet zozeer CO2, maar ook andere stoffen.

Matt
verkeersader
Berichten: 575
Lid geworden op: ma 28 feb 2005, 16:39
Locatie: Nuth

Bericht door Matt » wo 31 jan 2007, 16:43

Biobrandstoffen worden pas echt aantrekkelijk als ze gemaakt kunnen worden van het afval van de voedselproductie: al het plantaardig materiaal wat niet gebruikt wordt, slachtafval, oud frituurvet etc. Dan zit het elkaar niet meer in de weg. Voor het plantaardig afval is men er mee bezig. Wat betreft slachtafval, oud frituurvet etc., dat kan nu al.
Fahrn, fahrn, fahrn, auf der Autobahn...

Plaats reactie