Beide filmpjes zijn van het "Journal des Travaux Inutiles" (JTI) van Jean-Claude Defossé (die ook het boek "Le petite Guide des Grands Travaux Inutiles" heeft geschreven).
Eerste filmpje (vrij vertaald) in de stijl van een safari-/reisprogramma
Goeiendag, vandaag gaan we op GTI-fotosafari.
Zoals vorige week, gaan we verder met onze praktische gids om patrimonium aan autosnelweg-bruggen niet mis te lopen.
Een woordje van waarschuwing, ze zijn overal.
Zoals
hier[1], in Thieu, dicht bij de afrit Mons-Est op de E19. Als men er onderdoor loopt, kunt u het niet onderschatten.
Maar als men het gevaarte beklimt: verbazing! Gebouwd, een twintigtal jaar geleden, voorbereid op 2 rijstroken, maar nu afgesloten aan beide zijden met betonblokken. Deze brug dient niemand, zelfs geen landbouwtractors.
Men hoeft niet ver te rijden over de E19 in de richting van Brussel, om ter hoogte van Feluy[3] op een andere GTI te stuiten, die moeilijker te verjagen is. De Openbare Werken hebben hier onder de snelweg een tunnel die totaal onnuttig is gebouwd, en dient slechts tot garage van landbouwmaterieel.
Het is aan de ware amateurs van de GTI om te op waarde te schatten hoe we hier de klos zijn[2].
In vogelvlucht [shot van enkele vogels die opvliegen] enkele tientallen kilometers verder, een
autoroute die doodloopt, vaak een teken[4] We zijn in Erquelennes, provincie Henegouwen, enkele kilometers van de grens van Frankrijk. Een toeristisch initiatief, om ons exceptionele GTI-erfgoed toegankelijk te maken voor onze zuiderburen. Een tiental jaren geleden werd hier een pont gebouwd voor een expresweg die er nog niet is. Gevolg: nutteloze of voorbarige onteigeningen, tientallen miljoenen [Belgische Francs] aan werkzaamheden.
Opnieuw een verplaatsing, we zijn in een doodlopende weg, vaak een teken van een GTI. We zijn te Fernelmont, bij Huy. Het is een weg die
over de Autoroute de Wallonie [E19] ligt. Nauwelijks 200 meter verder ligt een volgende brug waar de N24 overheen gaat. Als de volger van GTI's deze weg vervolgt, komt men na enkele honderden meters op een niet te bereiden onverharde[9] weg.
[Vraag aan voorbijganger]"Hallo meneer, vraagje, waar dient die brug voor? "
"Ja, eeh om hier heen te rijden"
"Maar er is er 200 meter verder nog een"
"Ja"
"Was deze nou echt nodig?"
"Nee"
"U bent hier boer, en hebt er nooit over nagedacht of dit nodig was?"
"Jawel, anders moet ik een klein stukje omrijden"
"Waarom hebben ze die brug hier gebouwd?"
"Hierom (maakt geldgebaar en lacht)"
"Wat wilt u daarmee zeggen?"
Dit was weer een deel van ons mooie park met GTI. Aan u om te gaan, en goede jacht!
[1] Deze brug is een aantal jaar geleden afgebroken
[2] Nous sommes de pigeon, letterlijk de duif, figuurlijk de klos. Defossé had een item in het satirische nieuwsprogramma "Journal Televisé". Vanaf 2011 had de RTBF een nieuw programma, "On n'est pas des pigeons" (een combo van Radar, Ook dat Nog! en Over de Balk!) waarin in het eerste jaar nieuwe aflevering van het "Journal des Travaux Inutiles" met Samy Hosny. Ik moet nog ergens een DVD hebben met "the best of" van deze oude en nieuwe JTI, de oude zijn ook op Vimeo te vinden.
[3] Ik kan deze niet vinden, of het moet
hier zijn, de brug over de in 1976 gesloten en inmiddels verdwenen spoorlijn 141 zijn, de snelweg werd hier 4 jaar eerder geopend en inmiddels is er een RaVeL. Maar die heeft een ander soort hekje, dat kan natuurlijk in die jaren veranderd zijn.
[4] signe, of cygne, zwaan, van "zwanenzang"
[9] Inmiddels voorzien van
betonverharding
Tweede filmpje (in de stijl van een kunstprogramma)
"Uit Arts hebdo" (Kunst wekelijks)
Namen,
Naast de Pont de Jambes [5], een beeld van
vier Heemskinderen op het
ros Beiaard, op de grens van het non-figuratieve.
Snelwegen
Brussel-Oostende en
Brussel-Parijs. Op de grens van de sculptuur, architectuur, en civiele techniek.
Jacques Moeschal, ruimtelijke vorm. Beproeving van de suprematie van de scheppende vooruitgang in de technische beschaving.
Platteland, dat van Tuyl Uylenspiegel. Een gigantische stabiel[6] voor een unieke berg. Zich schrap zettend tegen de heilige grond van het Vlaamse land. Symbool van moderniteit. Monumentaal werk in een niet-te klasseren stijl, behalve misschien in de vage vocubolaire van de neo-voetbrug.
Niet-ondertekend, niet opgeëisd, maar wel gedateerd, als versteend in de tijd, op een zekere 15 augustus 1977.
Een subliem werk, een van de zeven wonderen van België, die het diepste van de ziel aanroept.
En als men een verstilde dialoog heeft, slechts getroubleerd door de passage van een trein, iets verder, een ander werk, in de zelfde stijl, nog meer afgestroopt, midden in de natuur, als een pennenstreek tussen lucht en aarde.
En ook hier wordt de vraag opgeroepen die door alle grote kunstwerken opgeroepen wordt. Wat als dit slechts bruggen zijn, werken die louter functioneel zijn? Onmogelijk, want hier verlicht het rationele de poetische bodschap, achtergelaten door de onbekende artiest.
Natuurlijk, er was een project om de snelweg A17 hier langs te leiden, Doornik, Kortrijk, Zeebrugge. Maar omdat er al een weg in vier banen erg dichtbij was, kunnen zijn kunstwerken slechts bruggen zijn.
Jazeker, er is te Stavelot, de snelweg Verviers-Prum, al jaren klaar maar er mist nog een
brug![7] Maar zoals hier, twee bruggen die hun snelweg missen, dat verslaat elke intelligentie!
Dan Toch! Zonder twijfel vind men naast deze unieke
draaibrug over het oude kanaal Brugge-Oostende, twee mooie exemplaren van het artistieke mecanaat van de Openbare Werken. Symbolische monumenten, die zich wellicht ooit gaan verhouden tot die andere monumenten die jaarlijks tot pelgrimsoord worden ter ere van de bouwvakkers van het onnutte[8].
[5] Foutje van de auteur, dit is de Pont des Ardennes
[6] Dit slaat op de
Spookbruggen van Varsenare (
kaart), gebouwd in 1977 en in 2011 en 2012 afgebroken zonder ooit gebruikt te zijn.
[7] Dit slaat op de snelweg A27/E42, waar het stuk Francorchamps-Malmedy pas in
1995 geopend is,10 jaar na de aansluitende delen van de snelweg, omdat het
Viaduct van de Eau Rouge nog gebouwd moest worden.
[8] Ik ben niet helemaal zeker of dit als sneer bedoeld is, maar aan het einde wordt een beeld van de eerste IJzertoren getoond, een monument naar de eerste wereldoorlog dat voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog besmet raakte door de Vlaams-Nationalisten die collaboreerden. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd deze toren
opgeblazen door oud-verzetsleden en in 1950 werden er zowel een tweede, veel hogere, IJzertoren (met nog steeds een Vlaams-Nationalistische ondertoon) als de Paxpoort (naar model van de eerste toren en opgebouwd uit zijn brokstukken) gebouwd. Ik vermoed dat Defossé het bouwen van twee torens én het Vlaams-Nationalisme nutteloos vond.