Bericht
door Mark » vr 08 jul 2005, 15:48
Bron: Microsoft Encarta 2005
Liechtenstein
INLEIDING
Liechtenstein (officieel: Fürstentum Liechtenstein), zelfstandig vorstendom in Midden-Europa, 160 vierkante kilometer (1998 reëel), met 33 436 (2004 schatting) inw. (208 personen per vierkante kilometer (2004 schatting)); hoofdstad: Vaduz. De munteenheid is de Zwitserse frank, onderverdeeld in 100 centimes. Nationale feestdag is 15 augustus, de dag vóór de geboortedag van de vorst (thans Hans Adam II).
1. FYSISCHE GEOGRAFIE
Het vlakke deel is langs de rechter Rijnoever gelegen en bestaat uit kwartaire afzettingen, het bergachtige gedeelte bestaat vooral uit kalksteen. In het Rhätikongebergte op de zuidgrens zijn de hoogste toppen: Falknis (2566 m) en Naafkopf (2574 m). De bovenloop van de Samina stroomt door een dal naar de Ill. Het klimaat heeft een enigszins continentaal karakter.
2. BEVOLKING
Van de ca. 32 000 inwoners is bijna 40% buitenlander. Het merendeel daarvan wordt gevormd door Zwitsers (16%), Oostenrijkers (7%), Duitsers (4%) en Italianen (3%). De bevolkingsgroei bedroeg in 2001 1,0%. De officiële taal is Duits. Meer dan 80% van de bevolking is rooms-katholiek; er is een kleine protestantse minderheid (7%).De r.-k. Kerk speelt een belangrijke rol in de maatschappij en is een bindende factor.
3. BESTUUR EN SAMENLEVING
Liechtenstein is een constitutionele monarchie met aan het hoofd een vorst uit het Huis Liechtenstein. De grondwet van 1921 voorziet in een parlement (de Landtag) van één kamer (Diet) van 25 leden, die voor vier jaar worden gekozen. Sinds 1986 hebben vrouwen stemrecht. De minimumleeftijd voor stemrecht is 20 jaar. De vorst kan het parlement bijeenroepen en naar huis sturen. Op 16 maart 2003 stemde de kiezers bij referendum voor een grondwetswijziging die de vorst ruimere bevoegdheden geeft, zoals het recht de regering te ontbinden, zijn veto uit te spreken over parlementsbesluiten, de noodtoestand af te kondigen en rechters te benoemen. Het volk krijgt het recht bij referendum de vorst te onttronen. De uit vijf leden bestaande regering wordt gekozen door de Landtag, waarna de vorst hierover zijn goedkeuring moet geven. Iedere groep van 600 burgers kan een wetsontwerp indienen en wetten die door het parlement aangenomen zijn, kunnen aan een referendum onderworpen worden. De doodstraf is afgeschaft in 1985. Het vorstendom bestaat uit elf gemeenten, die in hoge mate autonoom zijn.
Er bestaan drie politieke partijen, de Fortschrittliche Bürgerpartei en de Vaterländische Union, die elkaar in evenwicht houden en nauwelijks van elkaar verschillende partijprogramma's hebben, en de Freie Liste, een liberale partij, die de traditionele spelregels wil doorbreken, voor gelijkgerechtigheid is, alsook voor bescherming van het milieu.
Het burgerlijk, het straf- en het procesrecht zijn naar Oostenrijks voorbeeld gecodificeerd, het zakenrecht naar Zwitsers voorbeeld. Hoogste rechtsprekende instantie is het Oberste Gerichtshof. Er is geen leger, wel een kleine politiemacht (35 man). Sinds 1919 worden de buitenlandse belangen behartigd door Zwitserland, dat tevens de dienst van de PTT beheert. Liechtenstein heeft alleen ambassades in Zwitserland (Bern), Oostenrijk en het Vaticaan.
Liechtenstein is lid van de Verenigde Naties en een aantal suborganisaties van de VN (sinds 1990), de Raad van Europa, de Europese Vrijhandelsassociatie (EFTA), de Europese Economische Ruimte (EU plus EFTA) en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).
Er bestaat een tamelijk uitgebreid stelsel van sociale voorzieningen en verzekeringen. Sinds 1969 bestaat er een werkloosheidsuitkering.
Er zijn veertien lagere scholen en een tiental scholen voor voortgezet onderwijs. De leerplicht begint met zeven jaar. Voor hoger beroeps- en universitair onderwijs is men op het buitenland, m.n. Zwitserland, aangewezen.
Er zijn twee dagbladen, Liechtensteiner Vaterland, orgaan van de Vaterländische Union, en Liechtensteiner Volksblatt, spreekbuis van de Fortschrittliche Bürgerpartei. Liechtenstein heeft geen eigen radio- en televisiestations.
4. ECONOMIE
Het land is economisch nauw verbonden met Zwitserland, waarmee sedert 1923 een douane-unie bestaat. De voornaamste inkomsten komen uit douanerechten, de uitgifte van postzegels, de hoog ontwikkelde industrie, het toerisme en – vooral – uit de belastingen, die vnl. worden betaald door de duizenden buitenlandse ondernemingen die zich, wegens het gunstige fiscale klimaat, hier hebben gevestigd, al zijn de vele zgn. ‘brievenbus-ondernemingen’ sinds de nieuwe vennootschapswetgeving van 1980 aan strengere controle onderhevig (zie ook belastingparadijs). In termen van het Bruto Nationaal Product is Liechtenstein één van de rijkste landen ter wereld. Het bnp is te vergelijken met dat van Zwitserland.
De beroepsbevolking is vnl. werkzaam in de financiële dienstverlening. Slechts 1,3% is werkzaam in de landbouw. Er is vrijwel geen werkloosheid. Dagelijks komen bijna 6000 mensen uit Zwitserland en Oostenrijk de grens over om in Liechtenstein te gaan werken. In de naoorlogse jaren is in snel tempo een industrieel apparaat opgebouwd, dat zich vnl. gespecialiseerd heeft in de fabricage van technisch hoog ontwikkelde goederen, zoals meet- en regelapparatuur, daarnaast worden textiel, farmaceutische artikelen, conserven, lakken en verven gefabriceerd.
De voornaamste uitvoerproducten zijn: metaal (vooral machines en transportmiddelen), keramiek, materialen voor de tandheelkunde, graan, wijn en fruit; de voornaamste handelspartners zijn Zwitserland en de landen van de Europese Unie, vooral Duitsland. Het land telt drie banken: Liechtensteinische Landesbank, Bank in Liechtenstein Ltd. en Verwaltungs- und Privatbank Ltd.
5. VERKEER EN TOERISME
Het wegennet bedraagt 250 km en de postbus is het belangrijkste middel van openbaar vervoer. Het toerisme concentreert zich op de hoofdstad Vaduz en op Steg en Malbun. Het totale aantal toeristen per jaar is ca. 65 000, van wie de meesten afkomstig zijn uit Duitsland en Zwitserland.
6. GESCHIEDENIS
Liechtenstein ontstond in 1719 uit de vereniging van de heerlijkheden Vaduz en Schellenberg, onder de heerschappij van het geslacht Liechtenstein. Van 1806 tot 1814 behoorde het tot de Rijnbond, daarna was Liechtenstein lid van de Duitse Bond. Sinds 1866 is het een onafhankelijke staat, die eerst in nauwe betrekking stond tot Oostenrijk (tol- en belastingunie van 1876–1918) en zich na de Eerste Wereldoorlog economisch en administratief meer bij Zwitserland aansloot. In 1984 droeg prins Franz Josef de uitvoerende macht over aan zijn zoon, kroonprins Hans Adam. Franz Josef bleef formeel staatshoofd. Hij overleed op 13 nov. 1989. Zijn zoon volgde hem op dezelfde dag op als prins Hans Adam II.
Aan de sinds 1938 bestaande coalitie tussen de progressieve FBPL en de Vaterländische Union (VU) kwam in maart 1997 een einde, nadat de FBPL bij de parlementsverkiezingen van begin febr. een zetel verloor in het 25 leden tellende parlement en ruim een maand later uit de coalitie stapte. Er werd een nieuw kabinet gevormd, geheel bestaand uit leden van de VU.
7. DE 21STE EEUW
De OESO rapporteerde in 2000 dat de werking van het Liechtensteinse bankwezen onderzoek naar illegale financiële netwerken en activiteiten frustreerde. In 2001 werd de mogelijkheid om een anonieme rekening te openen, afgeschaft. Na de aanslagen van 11 september 2001 nam de druk op het vorstendom toe om het bankwezen beter mee te laten werken aan de bestrijding van criminaliteit en terrorisme. Vooruitlopend op de conversie naar de euro per 1 januari 2002, stroomden toch nog grote hoeveelheden geld richting Vaduz.
De parlementsverkiezingen van 9 en 11 februari 2001 werden gewonnen door de oppositionele Fortschrittliche Bürgerpartei (FBP), die de regerende Vaterländische Union (VU) versloeg en een meerderheid in het parlement kreeg. Op 5 april werd een nieuwe FBP-regering onder leiding van Otmar Hasler benoemd.
In een referendum in maart 2003 werd een grondwetswijziging goedgekeurd die het staatshoofd bijna feodale macht gaf. De vorst hoefde door het parlement aangenomen wetten niet langer te bekrachtigen en zou parlementaire besluiten en politieke benoemingen kunnen tegenhouden. De populaire Hans-Adam II had gedreigd zich uit staatszaken terug te trekken en Liechtenstein te verlaten als de bevolking zich tegen de wijziging zou uitspreken.
Encarta ® - Naslagbibliotheek - Winkler Prins. © 1993-2004 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.