Naar aanleiding van de verlaten spoortunnel die ik vorige maand
in Georgië tegenkwam ben ik de afgelopen twee weken eens in de intrigerende geschiedenis hierachter gedoken (en komt er als het goed is een van de vele verkennende rapporten mijn kant uit

)
Zoals ik al schreef, is het de portaal van een enorme spoortunnel van ca 23 km die in de jaren 80 werd aangelegd. De rechtstreekse Vladikavkaz - Tbilisi spoorlijn met de langste tunnel in de toen nog Sovjet Unie. Achter de aanleg van deze spoorlijn zit een geschiedenis van ruim 100 jaar. Ik heb dat in een Engelstalige blog opgeschreven, maar ik vat het hier in het Nederlands wel samen.
In de tweede helft van de 19e eeuw was de ontwikkeling van het spoorwegennet in het Russische Rijk in volle gang. In 1851 opende de 650km lange St Petersburg - Moskou spoorlijn wat in 30 jaar uitgegroeide tot 23.000 km spoorlijn. Ook in de Transcaucasus (zuid-Kaukasus) werd fors gebouwd. Maar de bergen waren een flinke natuurlijke belemmering om dit deel van het Rijk met de rest te verbinden. Al vanaf de jaren 1870 ontstond er discussie over de (ook militair strategische) noodzaak om de bergen via het spoor te passeren. Er waren voorstanders van oostelijke dan wel westelijke rondpassages en van een pas-passage dwars door de bergen.
Dit leidde tot een opdracht voor verkenningen omtrent een pas passage, door middel van (lange) tunnels (zie oranje stippelroutes 1, 2 en 3 in kaartje). Later volgden er meer verkenningen, zoals in 1890 voor passage nummer 4 (de route die in de jaren 1980 werd uitgevoerd). Door de hoge kosten van de aanleg werd dit vooralsnog afgehouden tot de Trans-Siberië spoorlijn die toen in aanleg was gereed zou zijn.
Foto uit 1890 voor de veld verkenningen voor de route (4) - de Assa rivier vallei (grensgebied Ingoesjetie)
In 1914 verscheen nog een rapport over de route (4) welke werd geaccepteerd en feitelijk het groene licht kreeg tot uitvoering. Door de oorlogen en revoluties die uitbraken bleef dit project in de la.
Stuk van de voorgestelde route in 1914, met bovenin de onderbroken lijn, voorstel van een tunnel van 23 km.
Vanaf de jaren 30 toen de inmiddels Sovjet Unie in stabieler vaarwater was gekomen keerde de discussie weer terug. Dit leidde tot nieuwe rapporten en vooral ook het pleidooi tot de route (1) via (inmiddels) de Zuid-Osseetse autonome oblast. In 1946 verscheen er een uitvoerig vergelijkend rapport waar deze route (1) onder de Magsky pas (tunnel ca 8 km) het voordeligst uit kwam. De campagne voor het spoortraject kreeg concurrentie van de behoefte aan een goede auto verbinding. Hieruit is de wel gebouwde Roki tunnel voortgekomen.
Pas in 1984 werd uiteindelijk gekozen voor de lange spoortunnel verbinding. In 1986-7 begonnen werkzaamheden nadat er archeologisch grondwerk was verricht langs het traject. In 1988 werd het project gestaakt door burger protestonder zowel Ingoesjeten/Tsjestjenen als Georgiers. Het project is sindsdien niet concreet nieuw leven ingeblazen, afgezien van een enkele regio bestuurder (zoals in Ingosjetie, of in Zuid-Ossetie voor een verbinding daar).